Historia Kartek Świątecznych: Śladami Tradycji
Kartki świąteczne są nieodłącznym elementem obchodów Bożego Narodzenia, przynosząc ze sobą ciepłe życzenia i radosne nastroje. Jednakże, historia tego tradycyjnego zwyczaju sięga głęboko w przeszłość, a sam zwrot „kartka świąteczna” nosi ze sobą piękne narracje i długotrwałe zwyczaje.
Początki kartek świątecznych datuje się na XIX wiek w Wielkiej Brytanii. Przed wynalezieniem kartek, ludzie często wysyłali sobie listy z życzeniami świątecznymi, ale proces ten był czasochłonny i kosztowny. W 1843 roku, Sir Henry Cole, dyrektor londyńskiego Muzeum Wiktorii i Alberta, zainspirowany szybko rozwijającym się systemem pocztowym, zdecydował się na wydrukowanie tysięcy kartek z życzeniami świątecznymi. Powiedział, że nie ma już czasu pisać listów z życzeniami, i dlatego wydrukował kartki. Te pierwsze kartki świąteczne zawierały rysunek rodziny bawiącej się przy stole, a ich produkcja była możliwa dzięki technologii litografii. U góry kartki, nad obrazkiem można było wpisać imię adresata w miejscu kropek. Pod obrazkiem wykropkowano miejsce na podpis nadawcy. Kartkę zaprojektował znajomy pomysłodawcy i została wydrukowana w nakładzie 1000 egzemplarzy, które rozdał rodzinie i znajomym. Projekt kartki, która namalował John Calcott Horsley (1817–1903) przedstawiał tryptyk. Po lewej i prawej stronie znajdowały się rysynki nawiązujące do opiekowania się biednymi i doroczynności. Rysunki tryptyku rozdzielono konstrukcją z belek, które oplatała winorośl. W centralnej części kartki przedstawiono rodzinę Henrego Cole degustującą wino – trzy generacje ludzi spędzających czas przy stole biesiadnym. Na kartce jest także element humorystyczny – mała dziewczynka, prawdopodobnie wnuczka dyrektora, przechyla dwoma rękoma kieliszek, trzymany przez jej mamę, w swoją stronę aby spróbować. Dlatego projekt kartki był wielokrotnie krytykowany za promowanie pijaństwa. Po środku ilustracji są także życzenia świąteczno – noworoczne.
Williama Maw Egley (1826-1916 ) może być uważany także za prekursora kartek swiątecznych. Rok przed wydrukowaniem kartek przez Cole’a, wysyłał on znajomym życzenia z malowanymi przez siebie obrazkami.
Pierwsze kartki świąteczne były wysyłane w kopertach. Przygotowywano nawet specjalne koperty z motywami świąteczno-noworocznymi. Dopiero opracowanie metody pisania adresów bezpośrednio na kartkach spowodowało ich upowszechnienie.
Wkrótce po wprowadzeniu pierwszych kartek świątecznych w Wielkiej Brytanii, zwyczaj ten przeniósł się na inne kraje, w tym na Stany Zjednoczone i Europę. Wraz z rozwojem przemysłu drukarskiego, kartki stały się bardziej dostępne dla szerokiej publiczności. Współcześnie, różnorodność stylów, wzorów i tematów kartek świątecznych jest ogromna, od tradycyjnych motywów bożonarodzeniowych po humorystyczne ilustracje.
W Polsce tradycja kartek świątecznych również ma swoje korzenie w XIX wieku. Jednakże, ze względu na okresy historyczne, takie jak I i II wojna światowa, oraz czasy komunizmu, kiedy prywatne inicjatywy były ograniczone, tradycja ta nie rozwijała się tak dynamicznie jak w niektórych innych krajach europejskich. Po upadku komunizmu, tradycja wysyłania kartek świątecznych w Polsce znowu zaczęła nabierać siły. W Rosji wysyłanie kartek świątecznych zostało zabronione po rewolucji październikowej w 1917r. Rozwinął się tam jednak rynek kartek noworocznych.
Dziś, kartki świąteczne są nie tylko nośnikiem życzeń, ale także formą sztuki i wyrazu kreatywności. Ludzie wysyłają je zarówno tradycyjną pocztą, jak i elektronicznie, wykorzystując nowoczesne technologie. Pomimo zmian, jakie zaszły w procesie wysyłania życzeń świątecznych, kartki nadal pełnią istotną rolę w tworzeniu atmosfery radości i wspólnoty podczas świąt Bożego Narodzenia.