Wyzwania związane z brakiem kwalifikacji i niedoborem siły roboczej w Wielkiej Brytanii

Wielka Brytania od dłuższego czasu boryka się z poważnym niedoborem wykwalifikowanej siły roboczej w różnych branżach, co stwarza znaczne wyzwania zarówno dla firm, jak i dla całej gospodarki. Pomimo osiągnięcia rekordowo wysokiego poziomu zatrudnienia, brak pracowników nadal hamuje wzrost gospodarczy, powoduje wzrost płac i pogłębia presję inflacyjną. Przyjrzyjmy się się przyczynom niedoboru umiejętności i siły roboczej w Wielkiej Brytanii oraz zanalizujmy działania podejmowane przez rząd w celu rozwiązania tych problemów.

Niedobór pracowników

Według badań przeprowadzonych przez Biuro Statystyczne (Office for National Statistics – ONS), firmy w Wielkiej Brytanii regularnie zgłaszają trudności w znalezieniu odpowiednich pracowników od października 2021 roku. W listopadzie 2022 roku 13,3% ankietowanych firm zadeklarowało trudności w rekrutacji pracowników. W listopadzie 2022 roku branże o najwyższym odsetku firm z trudnościami w znalezieniu pracowników to zakwaterowanie i usługi gastronomiczne (35,5%) oraz Budownictwo (20,7%).

Wakaty i braki w kwalifikacjach zawodowych

Liczba wolnych miejsc pracy w Wielkiej Brytanii utrzymuje się na wysokim poziomie. We wrześniu-listopadzie 2022 roku zanotowano 1,19 miliona wolnych miejsc pracy. Pewne sektory, takie jak opieka zdrowotna i pomoc społeczna, miały największą liczbę wolnych miejsc pracy, podczas gdy zakwaterowanie i usługi gastronomiczne miały najwyższy wskaźnik wakatów na 100 miejsc pracy. Jednym z głównych wyzwań zgłaszanych przez firmy jest trudność w rekrutowaniu pracowników posiadających odpowiednie umiejętności. W badaniu przeprowadzonym przez Federację Małych Przedsiębiorstw stwierdzono, że 80% małych firm miało trudności w znalezieniu kandydatów z odpowiednimi umiejętnościami w ciągu ostatnich 12 miesięcy.

Przyczyny niedoborów na rynku pracy

Braki na rynku pracy można przypisać kilku czynnikom. Po pierwsze, popyt na pracę zadziałał szybciej niż podaż pracy po pandemii. Raport Monetary Policy Banku Anglii z sierpnia 2022 roku wskazuje, że popyt na pracę – mierzony liczbą zatrudnionych osób i ilością wolnych miejsc pracy – przekracza poziom sprzed pandemii, podczas gdy podaż pracy jest nadal niższa niż przed kryzysem. Spadek podaży pracy i zatrudnienia w porównaniu do okresu sprzed pandemii wynika głównie ze wzrostu osób biernych ekonomicznie, czyli tych, które nie pracują i nie poszukują zatrudnienia. W sierpniu-październiku 2022 roku głównymi przyczynami bierności ekonomicznej były nauka (27%) i długotrwała choroba (27%). 13% osób było biernych z powodu emerytury.

Spadek podaży pracy i zatrudnienia w porównaniu do okresu sprzed pandemii wynika głównie ze wzrostu osób biernych ekonomicznie, czyli tych, które nie pracują i nie poszukują zatrudnienia.

Wpływ Brexitu na podaż pracy

Chociaż niedobory materiałów i pracowników nie są unikalne dla Wielkiej Brytanii, niektórzy komentatorzy zauważają, że nowe zasady imigracyjne wprowadzone po Brexicie mogły nasilić sytuację. Istnieją jednak różne opinie na temat stopnia, w jakim czynniki związane z Brexitem przyczyniają się do problemów z podażą pracy w Wielkiej Brytanii. Bank Anglii donosi, że spowolnienie wzrostu liczby ludności częściowo jest odpowiedzialne za obniżenie podaży pracy, a to z kolei wynika z mniejszej migracji netto z krajów Unii Europejskiej.

Artykuł ONS z września 2021 roku przedstawia statystyki dotyczące liczby firm, które wskazały brak kandydatów z UE jako przyczynę niezdolności do obsadzenia wakatów. Prawie połowa firm w sektorze Transportu i magazynowania (46% firm) oraz ponad jedna trzecia firm w sektorach Administracji (40%), Edukacji (39%) i Sztuki i rekreacji (36%) podała to jako przyczynę.

Reakcja rządu

W listopadzie 2022 roku, podczas swojego oświadczenia w Parlamencie, Kanclerz Jeremy Hunt ogłosił, że Premier poprosił Ministra Pracy i Emerytur o „gruntowne zbadanie czynników hamujących uczestnictwo w sile roboczej, co ma być zakończone na początku nowego roku”. Raport z tego przeglądu nie został jeszcze opublikowany.

Rząd podjął działania w celu złagodzenia trudności z rekrutacją po zakończeniu swobody przepływu osób z UE poprzez wprowadzenie tymczasowego wyjątku od kryteriów „pracowników wysoko wykwalifikowanych” w ramach systemu imigracji opartego na punktach dla pracowników opieki oraz wprowadzenie specjalnych wiz dla sezonowych pracowników rolnych.

Podczas pandemii rząd wprowadził szereg programów szkoleniowych i wsparcia dla zatrudnienia. Dokładniejsze informacje na ten temat można znaleźć w dokumencie biblioteki rządowej „Koronawirus: Powrót ludzi do pracy”.

Pomimo tych działań, problemy z niedoborem umiejętności i siły roboczej wciąż stanowią wyzwanie dla brytyjskiej gospodarki. Chociaż liczba zatrudnionych osób w Wielkiej Brytanii osiągnęła rekordowy poziom, to nadal brakuje około 1 miliona pracowników. Niedobory pracowników są szczególnie widoczne w branżach takich jak budownictwo, handel detaliczny i rolnictwo.

Te niedobory mają wpływ na wzrost płac, co dodatkowo przyczynia się do presji inflacyjnej. Średnie wynagrodzenie regularne, bez uwzględnienia premii, wzrosło o 7,2% w okresie od lutego do kwietnia 2023 roku w porównaniu do tego samego okresu w poprzednim roku. To najszybszy wzrost odnotowany od czasu pandemii. Ekonomiści wskazują, że wzrost wynagrodzeń częściowo wynika z podwyżki krajowego minimalnego wynagrodzenia o około 10% w kwietniu 2023 roku.

Jednak wzrost płac pozostaje w tyle za inflacją. W kwietniu 2023 roku ceny konsumenckie wzrosły o 8,7% w porównaniu do roku poprzedniego, co przewyższa inflację w Europie i Stanach Zjednoczonych. Inflacja żywności utrzymuje się na poziomie powyżej 19%, co szczególnie dotyka gospodarstw domowych o niższych dochodach, ponieważ wydają one większą część dostępnych środków na żywność.

Nadal istnieje nadwyżka nieobsadzonych miejsc pracy, zwłaszcza w sektorach takich jak budownictwo, handel detaliczny i rolnictwo. Mimo spadku liczby wakatów przez kolejne 11 okresów, pracodawcy powstrzymują się przed rekrutacją ze względu na niepewność gospodarczą.

Zielone światło czy czerwone światło STOP?

Niedobór wykwalifikowanej siły roboczej w Wielkiej Brytanii stanowi poważne wyzwanie dla biznesów i gospodarki jako całości. Niedostateczna podaż pracowników, zwłaszcza w kluczowych sektorach, prowadzi do trudności w rekrutacji, wzrostu płac i presji inflacyjnej. Czynniki takie jak ożywienie popytu na pracę po pandemii, spowolnienie wzrostu liczby ludności oraz zmiany związane z Brexitem są szeroko dyskutowane jako potencjalne czynniki przyczyniające się do niedoboru pracowników. Nowe zasady imigracyjne wprowadzone po opuszczeniu Unii Europejskiej mogą ograniczyć dostęp do zagranicznej siły roboczej, która wcześniej stanowiła ważny wkład w brytyjską gospodarkę. Ograniczony dostęp do pracowników spoza Wielkiej Brytanii może przyczynić się do większego niedoboru umiejętności w niektórych branżach.

Niektóre branże szczególnie odczuwają trudności z rekrutacją pracowników. Sektory takie jak usługi zakwaterowania i gastronomia oraz budownictwo mają najwyższy odsetek firm, które zgłaszają niedobór pracowników. Ograniczony dostęp do wykwalifikowanych pracowników może prowadzić do opóźnień w realizacji projektów budowlanych i wpływać na jakość usług w sektorze usług zakwaterowania i gastronomii.

Rząd podjął pewne kroki w celu złagodzenia sytuacji. Wprowadzono tymczasowe wyjątki od kryteriów dla pracowników wysoko wykwalifikowanych w systemie imigracji, zwłaszcza dla pracowników opieki i sezonowych pracowników rolnych. Jednak te środki są czasowe i nie rozwiązują długoterminowych problemów z niedoborem pracowników.

W odpowiedzi na te wyzwania, rząd prowadzi również przegląd i analizę czynników wpływających na uczestnictwo w sile roboczej. Przewodniczący Rady Ministrów poprosił Ministra Pracy i Emerytur o przeprowadzenie szczegółowego badania i przedstawienie wniosków dotyczących czynników ograniczających uczestnictwo w sile roboczej. Oczekuje się, że wyniki tej analizy zostaną opublikowane w najbliższym czasie.

Ważne jest, aby zarówno rząd, jak i sektor prywatny kontynuowali wspólne działania w celu rozwiązania problemów z niedoborem kwalifikacji i siły roboczej. Inwestowanie w programy szkoleniowe, rozwój umiejętności zawodowych i promowanie atrakcyjności pracy w różnych sektorach mogą przyczynić się do zmniejszenia niedoboru pracowników.

Niedobór umiejętności i niedobór siły roboczej mają istotny wpływ na brytyjską gospodarkę. Problemy te wymagają skoordynowanych działań ze strony rządu, przedsiębiorstw i innych zainteresowanych stron. Konieczne jest podejmowanie środków mających na celu zwiększenie dostępności wykwalifikowanych pracowników oraz inwestowanie w rozwój umiejętności zawodowych.

Rząd powinien kontynuować przegląd i analizę czynników wpływających na niedobór pracowników, aby lepiej zrozumieć przyczyny i opracować odpowiednie strategie. Istotne jest również dążenie do zwiększenia dostępności zagranicznej siły roboczej poprzez odpowiednie regulacje imigracyjne.

Przedsiębiorstwa powinny angażować się w inwestowanie w programy szkoleniowe, współpracować z instytucjami edukacyjnymi i dostosowywać wymagania dotyczące rekrutacji do realnych potrzeb rynku pracy. Ważne jest również promowanie atrakcyjności pracy w różnych sektorach, aby przyciągnąć nowe talenty i zatrzymać obecnych pracowników.

Ponadto, partnerstwo publiczno-prywatne może odegrać kluczową rolę w rozwiązaniu problemów z niedoborem umiejętności i siły roboczej. Wspólne inicjatywy, takie jak programy stażowe, praktyki zawodowe i mentorstwo, mogą przyczynić się do rozwoju umiejętności i zapewnienia młodym ludziom możliwości zdobycia praktycznego doświadczenia.

Niedobór umiejętności i niedobór siły roboczej nie są łatwymi problemami do rozwiązania, ale poprzez współpracę, inwestycje i odpowiednie strategie można skutecznie stawić im czoła. Ważne jest, aby działać teraz, aby zapewnić stabilność i wzrost gospodarczy Wielkiej Brytanii w dłuższej perspektywie czasowej.

Autor: Andrzej Rygielski, kontakt: base2u@gmail. com